Ayurveda verwijst naar de spijsvertering als agni – het Sanskriet woord voor ‘vuur’ of ‘verteringsvuur’.

Er zijn vier verschillende ‘types’ van agni, waarvan het doel is om je agni in balans te brengen (of houden).  Wanneer je spijsvertering voor een langere periode uit balans is (wat trouwens in Ayurveda ook je emotionele vertering bevat), beginnen gifstoffen die bekend staan als ama zich op te hopen in je systeem. Wanneer ama, dat het gevolg is van slechte agni, zich op hoopt, begin je een hele reeks bijwerkingen te voelen, waaronder indigestie, loomheid, hersenmist, acné, een opgeblazen gevoel en gas, enzovoort. Alleen wanneer we vlot verteren (voeding, maar ook prikkels en emoties), kan ons immuunsysteem werken, kunnen we ons energiek voelen en in ons kracht staan.

De vier soorten spijsvertering

Weten wat voor soort agni je hebt, kan je veel vertellen over de onevenwichtigheden die je ervaart. Laten we een diepere duik nemen in hoe we elk type agni kunnen herkennen en ze in evenwicht kunnen brengen met behulp van voedsel- en levensstijl veranderingen om een gezonde spijsvertering te krijgen. Jouw happy health journey begint hier! 

Sama agni 

Evenwichtige agni, bekend als ‘sama agni’, komt overeen met een goede spijsvertering, het type agni waar we naar moeten streven. 

Fysieke kenmerken van een uitgebalanceerde agni zijn niet alleen een goede spijsvertering, maar ook een vermogen om zich aan te passen aan veranderingen in het weer of seizoenen. In termen van emotionele tekens kunnen mensen met een gebalanceerde agni helder denken, zelden last hebben van humeurschommelingen en beter omgaan met stress en veerkracht bij onverwachte tegenslagen. 

Alle andere soorten agni zijn het resultaat van het uit balans zijn, die we willen verhelpen.

Visham agni 

Visham agni is een onregelmatige spijsvertering, die meestal wordt ervaren door vata- (de dosha gedefinieerd door ruimte en lucht) dominante personen, of degenen die een vata-onbalans ervaren.

Hun spijsverteringsvuur is wispelturig en verandert van snel brandend naar uitgedoofd, alsof er (teveel) lucht op wordt geblazen. Hun stemmingen, gevoelens en honger kunnen in een oogwenk veranderen, en ze kunnen last hebben van constipatie of stoelgang dat lijkt op ‘konijnenpoep’.

Deze symptomen kunnen zich ook manifesteren als pijnlijke opbouw van gas, indigestie en zelfs een droge huid. Visham agni kan worden gekalmeerd door meer helder warm voedsel te eten, zoals bouillon, soepen en ghee.

Tikshna agni 

Tikshna agni of ‘scherpe spijsvertering’ wordt meestal gelinkt aan pitta (vuur- en water dosha) types, wat kan worden geïnterpreteerd als vuur met vuur bestrijden. Dit vuur brandt snel en is overactief. Hoewel het misschien ideaal lijkt, aangezien we het vergelijken met een “snel verbrandend metabolisme” binnen een westerse benadering, leidt teveel aan vuur de buik tot een heethoofdige, vurige stemming en kan het voedingsstoffen verbranden voordat je lichaam de kans krijgt om ze op te nemen.

Deze symptomen kunnen zich manifesteren als onverzadigbare honger, brandend maagzuur en opvliegers. Dit kan ook leiden tot vloeibaar, olieachtig stoelgang dat branderig kan voelen.  Kalmeer tikshna agni met verkoelend voedsel zoals venkel, muntthee en groente smoothies. 

Manda agni 

Ten slotte wordt manda agni of ‘langzame spijsvertering’ vergeleken met kapha (water- en aarde-dosha) geest-lichaam types. Dit type agni kan worden beschreven alsof je een vuur maakt met vochtige takken – het komt moeilijk op gang, brandt langzaam en geeft zwak vuur. In ons lichaam leidt dit gemakkelijk tot gewichtstoename en futloosheid. Als dit type agni heerts, zal je stoelgang waarschijnlijk  groot, zwaar en zacht zijn- een beetje vergelijkbaar met koeienmest.
De symptomen hiervan kunnen leiden tot misselijkheid, gewichtstoename en een koude, klamme huid.
Manda Agni kan weer in balans worden gebracht door gedurende de dag twee tot drie kleinere maaltijden te eten, eventueel aan intermittent fasting te doen en pittige curry’s en gedroogd fruit te eten en opwekkende kruiden zoals gember te gebruiken in de keuken. 

Enkele do’s en don’ts om jouw agni te verzorgen

Zoals je kunt zien, hangt de spijsvertering (zoals alle andere principes in Ayurveda), sterk af van het individu en zijn omgeving. Er zijn echter enkele universele go to manieren waarop iedereen voor zijn agni kan zorgen. 

Je zult merken dat ze over veel meer gaan dan wat je eet; je zou de gezondste voeding ter wereld kunnen eten, maar als je voortdurend in een gestresste staat eet, zal je vertering z’n werk niet kunnen doen. Vandaar dat sommige Ayurvedische beoefenaars een goede spijsvertering nog belangrijker inschatten dan een goed dieet. 

Ik geeft je graag enkele belangrijke do’s en don’ts voor het voeden van een gezonde agni: 

Doen! 

• Eet bewust, zonder afleiding. 
• Neem de tijd om van je eten te genieten en wees er dankbaar voor. 
• Luister naar je lichaam en stop met eten als je verzadigd, maar niet te vol bent (een goede spijsvertering heeft ruimte nodig!). 
• Kies voor langzamere kooktechnieken om je eten gemakkelijker verteerbaar en minder belastend voor het lichaam te maken. FYI, dit betekend niet dat je eten langer hoeft de duren om te bereiden! 

Het beste niet doen!

• Eet voornamelijk rauw voedsel en koude dranken, die moeilijk te verteren zijn als je niet voldoende agni hebt. 
• Eet te laat op de dag je grootste maaltijd, omdat het moeilijk is om volledig te verteren voor het slapengaan, en je verteringsvuur ‘s avonds minder sterk is. 
• Eet te vroeg op de dag een grote maaltijd, omdat het je darmen niet de kans geeft om goed op gang te komen. 

En daarmee ben je klaar om een levendig, gezond spijsverteringsvuur op te bouwen en de plakkerige, koude, natte, zware eigenschappen van ama in je systeem weg te branden. Feel the burn! 

Over Lily Joan Roberts

Lily Joan Roberts is functioneel en Ayurvedisch voedingsdeskundige, gespecialiseerd in darmgezondheid. Daarnaast is zij ook een plantaardige chef-kok en productontwikkelaar.

Neem contact op met Lily Joan Roberts via Instagram of haar website